Pora przejąć stery finansowe?

W pewnym momencie życia przychodzi czas, aby zdjąć ciężar podejmowania decyzji finansowych z barków naszych starzejących się rodziców.  

Chociaż sytuacja każdej rodziny jest inna i wcale nie musi chodzić o dobrostan rodzica, a raczej o Twojego małżonka lub Ciebie, warto poczynić pewne kroki finansowe teraz, zanim w Twojej rodzinie dojdzie do kryzysu zdrowotnego. 

1. Rozpoznaj sygnały 

Pogorszenie się stanu zdrowia i zdolności umysłowych często następuje powoli i stopniowo, więc proces starzenia nie powinien być dla nas zaskoczeniem. To jedna z pewnych rzeczy w życiu, a jego oznaki są dość charakterystyczne. Starzenie się nie jest niczym wyjątkowym; każda rodzina tego doświadcza. 

Im bardziej znormalizujemy starzenie i zmiany zachodzące w życiu, tym naturalniej wypracujemy partnerskie podejście do zobowiązań finansowych. Częścią normalizacji starzenia jest świadomość jego przejawów i znaczenia. Starzenie się nie jest jednorazowym wydarzeniem, dlatego możemy o nim rozmawiać i się na nie przygotować. 

2. Znajdź czas na regularne rozmowy 

Najlepszym sposobem uniknięcia błędów finansowych i ryzyka nadużyć finansowych ze strony osób trzecich jest regularnie rozmawianie z członkami rodziny w odpowiedzi na pojawiające się oznaki starzenia. Nie warto odwlekać tych ważnych rozmów, aż dojdzie do znacznego pogorszenia stanu fizycznego lub umysłowego, ze strachu lub z obawy przed smutkiem. 

Wiele osób nie zaczyna takich rozmów z rodzicami, póki nie przekroczą oni wieku emerytalnego. Innymi pobudkami do takich rozmów są: śmierć małżonka lub członka rodziny, pogorszenie stanu zdrowia osoby bliskiej lub popełnienie przez kogoś błędu finansowego. Niemniej jednak nie ma powodu, aby czekać z taką rozmową z członkiem rodziny na jedno z powyższych zdarzeń. Czas i przejrzystość to dwa kluczowe czynniki, które zwiększają szansę na to, że rodzina zjednoczy się w kwestii zachowania i przekazania majątku. 

Jedną z kwestii, którą rodzice często nie chcą się dzielić, jest stan ich finansów osobistych, ponieważ to sfera, która wydaje się bardzo prywatna. Niemniej jednak nie musisz znać szczegółów, aby odbyć istotną rozmowę. Tak naprawdę lepiej zacząć od bardziej ogólnych rozmów dotyczących życzeń, zasad, którymi się kierujemy i tego, gdzie trzymane są pieniądze i dokumenty. To wstęp do późniejszych rozmów, które będą musiały być bardziej szczegółowe i trudniejsze. 

Jednak najczęściej najtrudniejszą kwestią jest odwrócenie ról. Mówienie rodzicom, co mają robić, może budzić u Ciebie dyskomfort lub nie być standardem kulturowym dla obu stron. Jednym ze sposobów rozpoczęcia takiej rozmowy jest opowiedzenie rodzicom o Waszym spotkaniu z prawnikiem w celu sporządzenia pełnomocnictw na wypadek różnych zdarzeń finansowych i zdrowotnych, aby ktoś, np. Twój małżonek, mógł zająć się niezbędnymi kwestiami, jeżeli kiedykolwiek znajdziesz się w sytuacji, w której nie będziesz w stanie samodzielnie podjąć takich decyzji. Następnie zapytaj swoich rodziców, jakie zabezpieczenia oni już wdrożyli u siebie.  

Inną możliwością jest podzielenie się mimochodem informacją o niedawno przeczytanym artykule dotyczącym tego, jak ważne jest zapewnienie dzieciom dostępu do danych o finansach osobistych rodziców, na wypadek gdyby rodzice kiedykolwiek potrzebowali pomocy w zarządzaniu swoimi pieniędzmi. 

Jeszcze inną strategią jest zaproponowanie rodzicom przejęcia jednego z ich zadań związanych z finansami, np. przygotowywania zeznań podatkowych lub ustawienia automatycznych płatności za rachunki o stałej wysokości, aby uprościć opłacanie faktur / zarządzanie kontem bankowym i mieć pewność, że opłaty są regulowane na czas. 

3. Znajdź dokumenty

Jeżeli rodzice nie mają nic przeciwko temu, zapytaj ich, gdzie trzymają ważne dokumenty, takie jak akt własności domu, zeznania podatkowe, testamenty, dokumenty powiernicze i pełnomocnictwa. 

Uzyskaj od nich listę rachunków bankowych i inwestycyjnych, polis ubezpieczeniowych i kart kredytowych. Zapytaj ich, gdzie trzymają kody dostępu, aby móc uzyskać dostęp do tych rachunków w późniejszym czasie. Dowiedz się, kto jest beneficjentem i zapytaj, czy sporządzili pełnomocnictwo lub inną dokumentację związaną z bardziej kompleksowym planem sukcesji. Postaraj się, żeby ta rozmowa była serdeczna, odnosiła się do konkretnej sytuacji i nie wyglądała jak przesłuchanie. Postaraj się działać z myślą o stworzeniu partnerstwa, aby dbać o przyszłość. Poproś rodziców, aby spróbowali sobie wyobrazić, jak poradzisz sobie z rozwikłaniem ich spraw, gdy ich już nie będzie. 

Dodatkowe informacje, które ostatecznie warto zgromadzić, to m.in. dane kontaktowe ich lekarzy, księgowego, prawnika, firmy hipotecznej, doradcy planującego ich finanse oraz biura maklerskiego/inwestycyjnego. Jeżeli rodzice są już na emeryturze, możesz zapytać ich o różne źródła przychodów, takie jak emerytura (państwowa i wypłacana przez wcześniejszych pracodawców) oraz wypłaty z osobistych planów emerytalnych.  

4. Zadbaj o pełnomocnictwo 

W wielu krajach ten dokument lub jego ekwiwalent jest niezbędny, aby opłacać rachunki, zarządzać inwestycjami lub podejmować ważne decyzje finansowe w imieniu innej osoby. Odpowiednio sporządzone i podpisane pełnomocnictwo może upoważniać daną osobę do załatwiania wszystkich transakcji finansowych w imieniu innej osoby – od podpisywania czeków po sprzedaż domu, jeżeli zajdzie taka potrzeba.  

Kluczowym powodem, dla którego warto znormalizować proces starzenia, jest to, że nie możesz czekać z podpisaniem tego dokumentu do czasu utraty zdolności umysłowych do podejmowania samodzielnych decyzji finansowych przez daną osobę. Aby pełnomocnictwo było ważne, rodzic musi być w pełni władz umysłowych, gdy je podpisuje. 

Sporządzając pełnomocnictwo, weź pod uwagę poniższe trzy związane z nim kwestie: 

1. Dostosuj wybór pełnomocnika do tego, czy dane dziecko ma umiejętności i czas, aby zająć się tym należycie, oraz do tego, czy mieszka w pobliżu. Ważne jest porozumienie się z rodzeństwem i podejmowanie decyzji przede wszystkim z myślą o interesach rodzica.   
   
   Aby zadbać o stworzenie mechanizmów równowagi i kontroli oraz o większą przejrzystość, rozważ uwzględnienie w pełnomocnictwie dwójki dzieci lub przydzielenie dzieciom różnych ról w tym procesie. Nadużycia finansowe wobec osób starszych zazwyczaj popełniają członkowie rodziny lub bliscy przyjaciele, co jest smutną rzeczywistością. Jeżeli Twój rodzic, Ty lub rodzeństwo niepokoicie się tym, że powierzacie jednej osobie całą władzę, wdróżcie odpowiedni mechanizm równowagi i kontroli. Możecie nadać jednemu dziecku pełnomocnictwo do zarządzania rachunkami inwestycyjnymi, a dwójce dzieci dać dostęp do rachunków bankowych, aby umożliwić im kontrolę nad tym, gdzie trafiają pieniądze. 
2. W wielu instytucjach finansowych i maklerskich obowiązują wewnętrzne formularze, które musi podpisać posiadacz rachunku, zanim instytucja upoważni jakąkolwiek inną osobę do dostępu do rachunku. Niekiedy przedłożenie kopii pełnomocnictwa może nie wystarczyć. 
3. Co do zasady pełnomocnictwo powinno być zgodne z przepisami obszaru administracyjnego, w którym ma obowiązywać. W większości przypadków jest on tożsamy z obszarem administracyjnym, w którym mieszka osoba udzielająca pełnomocnictwa. Jeżeli Twoi rodzice spędzali czas w więcej niż jednym miejscu lub ich aktywa znajdują się na różnych obszarach administracyjnych, Wasz prawnik uwzględni specyfikę innych przepisów, sporządzając te dokumenty. Rozważ zlecenie sporządzenia tego dokumentu miejscowemu prawnikowi, który specjalizuje się w prawie dotyczącym osób starszych. Jeżeli dana osoba straci zdolność do zarządzania swoimi sprawami, a wcześniej nie ustanowiła swojego pełnomocnika, w wielu krajach to sąd może wskazać opiekuna takiej osoby. 

5. Przejrzyj testament  

Nadeszła też pora na przejrzenie lub spisanie testamentu, aby wskazać, jak aktywa danej osoby zostaną podzielone po jej śmierci. Być może testament trzeba zmienić, aby uwzględnić obecne życzenia danej osoby w odniesieniu do podziału aktywów. Od czasu pierwszego sporządzenia testamentu zmiany osobiste i zdarzenia życiowe (np. śmierć małżonka, narodziny wnucząt) mogły skłonić daną osobę do zweryfikowania pierwotnych zamiarów.   

6. Sporządź testament życia 

W wielu krajach poprzez oświadczenie woli lub testament życia rodzic może przekazać dziecku lub dowolnej innej zaufanej osobie pełnomocnictwo dotyczące podejmowania decyzji o dalszym leczeniu w sytuacji zagrożenia życia, jeżeli rodzic nie może podjąć ich samodzielnie. Poinformuj lekarzy opiekujących się rodzicami, że dysponujesz takim dokumentem. Szczegóły będą się różnić w zależności od Twojego miejsca zamieszkania, ale pojęcie to powinno mieć zastosowanie niezależnie od kraju.  

7. Przechowuj dokumenty w bezpiecznym miejscu 

Upewnij się, że co najmniej jeden członek rodziny wie, gdzie przechowywane są ważne dokumenty, dane kontaktowe i salda rachunków. Ważne dokumenty można przechowywać u prawnika, w skrytce bankowej lub dowolnym bezpiecznym miejscu, z którego można je pozyskać w sytuacji awaryjnej. Bezpieczny sejf wirtualny to kolejna dobra opcja. 

Podsumowując, taka rozmowa z rodziną nie jest zadaniem jednorazowym. Co najmniej raz w roku sprawdzaj aktualność ważnych dokumentów dotyczących zdrowia, finansów i sukcesji majątkowej.